Wat betekent HeLa?
- Eefke de Jong
- 26 feb
- 2 minuten om te lezen
Henrietta Lacks is dé vrouw achter grote doorbraken in het biomedisch onderzoek. Nee, ze was geen onderzoeker, maar ze had wel hele unieke cellen.
Ruim zeventig jaar geleden overleed Henrietta Lacks in een ziekenhuis in Amerika aan baarmoederhalskanker. Ze was 31 jaar oud en moeder van vijf kinderen. Haar dokter nam kankercellen bij haar af die na haar dood in het laboratorium werden onderzocht. Wat bleek? De cellen waren onsterfelijk! Ze konden, wanneer zij genoeg voedingsstoffen kregen, oneindig vermeerderen.
De kankercellen van Henrietta Lacks zijn zeventig jaar lang in leven gehouden. De cellen die nu gebruikt worden in onderzoek zijn niet meer de precieze cellen van Henrietta, maar nakomelingen hiervan. Dit wordt een cellijn genoemd. Als eerbetoon aan deze belangrijke vrouw is deze cellijn naar haar vernoemd. Vandaar de naam: HeLa-cellen, voor Henrietta Lacks.
De HeLa-cellijn is de oudste menselijke cellijn ter wereld en is ingezet in duizenden onderzoeken. Zo gebruikten onderzoekers HeLa-cellen voor het ontwikkelen van een vaccine tegen polio en COVID-19, bij het maken van medicijnen tegen hiv en aids en bij onderzoek naar kanker. HeLa-cellen zijn zelfs de ruimte in geweest om te onderzoeken wat een gebrek aan zwaartekracht met cellen doet.
Er zijn verschillende redenen waarom HeLa-cellen zo vaak gebruikt worden in onderzoek. Onderzoekers kunnen HeLa-cellen bijvoorbeeld gemakkelijk laten groeien in het laboratorium, doordat deze zo snel vermeerderen. De cellen zijn ook heel sterk, waardoor een kleine omgevingsverandering er niet gelijk voor zorgt dat de cellen dood gaan. Als laatste kunnen de normale reacties binnen een menselijke cel onderzocht worden aan de hand van HeLa-cellen. Ondanks dat HeLa-cellen kankercellen zijn, gedragen ze zich in sommige opzichten als normale cellen.
Er is in de afgelopen zeventig jaar ook besproken hoe eerlijk het gebruik van de HeLa-cellen nou eigenlijk is. Toen Henrietta Lacks ziek was, is namelijk nooit aan haar gevraagd of haar cellen voor onderzoek gebruikt mochten worden. De arts heeft de cellen afgenomen en vervolgens hebben bedrijven zoals Thermo Fisher Scientific miljarden verdiend met het verkopen van de cellijn. De familie van Henrietta zag hier niks van terug.
Tegenwoordig is het gebruik van patiëntmateriaal zonder het vragen van toestemming verboden. Ook het publiceren van medische informatie van patiënten zonder toestemming is niet toegestaan. Toch is door de jaren heen Henrietta’s naam, samen met haar medische gegevens, in allerlei artikelen gepubliceerd. Dit vinden velen erg oneerlijk, aangezien Henrietta of haar familie hier zelf niks over te zeggen hadden.
De familie van Henrietta Lacks heeft een aantal jaar geleden het bedrijf Thermo Fisher Scientific aangeklaagd. In 2023 werd er een schikking bereikt. Tot welke oplossing het bedrijf en de familie zijn gekomen is niet openbaar gemaakt.
Er zitten voor- en nadelen aan het gebruik van HeLa-cellen. Aan de ene kant is de cellijn misschien niet eerlijk verkregen, maar aan de andere kant worden er zoveel belangrijke ontdekkingen mee gedaan. Je kunt jezelf afvragen: wat vindt jij in dit geval belangrijker? Iemands privacy of de mensheid helpen?
Afbeelding via Wikimedia
Opmerkingen