De blik van leraren op racistisch pestgedrag in het klaslokaal

---

In interviews naar pestgedrag in het klaslokaal geven leraren aan het lastig te vinden basisschoolleerlingen aan te spreken op hun racistische uitspraken. Ze denken niet dat kinderen op jonge leeftijd opzettelijk racistische opmerkingen kunnen maken, waardoor dit soort pestgedrag in het klaslokaal onderbelicht blijft.

Al op jonge leeftijd krijgen kinderen vooroordelen mee over de waarde die gelegd wordt op huidskleur en afkomst. Racisme komt niet alleen voor in de politiek of op werk, maar ook in het klaslokaal. In een artikel in Frontiers in Psychology beschrijven Nederlandse onderzoekers de ervaringen van leraren rondom racistisch pestgedrag en hoe zij met dit gedrag omgaan.

Racisme is het idee dat sommige mensen minderwaardig zijn als gevolg van hun huidskleur, afkomst, culturele of religieuze achtergrond. Pesten op de basisschool gaat meestal over uiterlijke kenmerken, maar ook pesten vanwege racistische redenen komt regelmatig voor. Tijdens schooltijd dragen leraren verantwoordelijkheid voor het creëren van een veilige omgeving voor kinderen. Onder andere de omgang met racisme komt hierdoor op hun schouders terecht.

De Nederlandse onderzoekers hebben negen leraren geïnterviewd over hun ervaringen in het klaslokaal. Deze leraren gaven alle negen les aan groep zeven of acht op gemixte scholen. Gemixte scholen zijn scholen met een percentage niet-Westerse leerlingen tussen 25% en 80%. Dit maakt racistisch pestgedrag waarschijnlijker, omdat het vaak de niet-Westerse leerlingen zijn die gepest worden.

Uit de resultaten van het onderzoek bleek dat leraren het lastig vonden om racistische incidenten, zoals een gemaakte racistische opmerking, bespreekbaar te maken. Eén van de redenen hiervoor was dat leraren het lastig vonden om te bepalen of een uitspraak daadwerkelijk racistisch was of dat de kinderen elkaar aan het plagen waren. Wanneer een uitspraak wel als racistisch werd gezien door de leraar, was het soms alsnog lastig om hier passend op te reageren. Als de ontvanger van een opmerking deze weglachte, wisten leraren niet meer hoe ze moesten ingrijpen.

Leraren gaven ook aan dat ze het moeilijk vonden wanneer kinderen in hun uitspraken beïnvloed werden door familieleden of social media. In sommige gezinnen komen racistische uitspraken regelmatig voor, waardoor deze door een kind als ‘normaal’ gezien worden. Volgens één van de geïnterviewde leraren wisten deze kinderen gewoon niet beter.

De geïnterviewde leraren konden zich moeilijk voorstellen dat hun leerlingen een racistische bedoeling hadden met hun uitspraken. Hiervoor zouden de kinderen te onschuldig en jong zijn. Dit spreekt eerder onderzoek tegen, geven de onderzoekers in hun artikel aan. Kinderen snappen vanaf jonge leeftijd al dat sommige mensen door hun afkomst nadelig worden behandeld. Doordat leraren dit niet inzien, wordt in het klaslokaal de ernst van racistisch pestgedrag vaak onderbelicht. 

Uit het onderzoek bleek verder dat leraren niet veel wisten over racisme. Een belangrijke reden hiervoor is dat leraren tijdens hun Nederlandse opleiding geen tot minimaal onderwijs kregen over dit onderwerp. Ook vanuit de scholen werden geen handvatten aangereikt om leraren te helpen bij het omgaan met racisme.

De leraren schatten zelf hun vaardigheden om met racistische incidenten om te gaan vrij hoog in. Uit het onderzoek bleek echter dat de leraren hierbij geen onderscheid maakten tussen racistisch pestgedrag en andere vormen van pesten en niet aangaven wat er precies racistisch was aan een uitspraak. Daarnaast bespraken leraren na een racistisch incident vaak culturele verschillen tussen kinderen, maar ging het zelden over racisme.

Doordat de groep geïnterviewde leraren zo klein is en het overgrote deel van deze leraren een Westerse achtergrond heeft, kan niet gezegd worden dat deze resultaten gelden  voor alle Nederlandse leraren. Er is een groter onderzoek naar de omgang met racisme in het klaslokaal nodig.

De onderzoekers zien racisme in het klaslokaal als een groot probleem. Hun advies is leraren meer trainingen aan te bieden over racisme en het omgaan met racistisch pestgedrag. Ook vinden ze het belangrijk kinderen meer onderwijs te geven over ras en racisme. Bij het streven naar een racismevrije wereld geldt; jong geleerd is oud gedaan.

---

Bron: "Teachers’ responses to racism and racist bullying in Dutch primary schools"

Afbeelding via Pexels